مقالة (اختلاف الأئمة رحمة) وأثرها في علاج التعصب المذهبي

المؤلفون

  • سامرة العمري جامعة اليرموك

الكلمات المفتاحية:

اختلاف، تعصب، خلاف فقهي، رحمة، مذهبي

الملخص

سلطت هذه الدراسة الضوء على حقيقة وجود الرحمة في اختلافات العلماء في المسائل الفقهية من خلال دراسة مقالة (اختلاف الأئمة رحمة) مبينة أقوال الفقهاء في مفهومها، وأدلتهم التي استندوا إليها للوصول إلى الراجح من أقوالهم، كما وبينت أثر مفهوم المقالة في علاج التعصب المذهبي الفقهي. وقد خلصت الدراسة إلى ترجيح الرأي القائل بصحة مضمون هذه المقالة المستفادة من خبر (اختلاف أمتي رحمة) الذي ضعفه العلماء مبنى إلا أن معناه له وجه صحيح يعرف باستقراء وجوه الشرع وتصرفات السلف وكلامهم، وفق ضوابط أصل لها العلماء في علم الاختلاف، وأن الاختلاف الذي تتناول الحديث عنه هو اختلاف التنوع لا اختلاف التضاد مما يسهم في علاج التعصب بين أتباع المذاهب الفقهية ويساعد على التعايش السلمي.

 

 

السيرة الشخصية للمؤلف

سامرة العمري، جامعة اليرموك

 

 

المراجع

 The Holy Quran.

 abin eabd albur, yusif bin eabd allah, jamie bayan alealm wafadluhu(in arabic), tahqiq 'abu al'ashbal alzahiri, (alsueudiatu: dar abn aljuzi, 1994) ta1.

 abin hajar, 'ahmad bin eulay, fath albari sharh sahih albukhari(in arabic), (bayrut: dar almaerifati, 1379) du.ti.

 abin hazma, eali bin 'ahmad bin hazma, al'iihkam fi 'usul al'ahkami(in arabic), tahqiq 'ahmad muhamad shakiri, (bayrut: dar alafaq aljadidati, da.t) du.ti.

 abin kathir, 'iismaeil bin eumar bin kathirin, tafsir alquran aleazimi(in arabic), tahqiq muhamad husaynin, (bayrut: dar alkutub aleilmiati, 1419) ta1

 abin taymiat, 'ahmad bin eabd alhalim, majmue alfatawaa, tahqiq eabd alrahman bin muhamad (in arabic), (almadinat almunawarati: mujmae almalik fahd litibaeat almushaf alsharifi, 1995) du.ti.

 abin taymiatu,'ahmad eabd alhalim, khilaf al'umat fi aleibadat fi majmueat alrasayil alminbariati(in arabic), (alriyad: maktabat taybt, 1346) du.ti.

 abin alearabii, muhamad bin eabd allahi, 'ahkam alqurani(in arabic), (bayrut: dar alkutub aleilmiati, 2003) ta3.

 abin alqimi, muhamad bin 'abi bakr, 'iielam almawqieini, tahqiq muhamad eabd alsalami(in arabic), (bayrut: dar alkutub aleilmiati, 1991) ta1.

 abin bih, eabd allah, 'adab aliakhtilafi, mawqie sayd alfawayidi(in arabic), www.saaid. net.

 abu dawoud, sulayman bin al-ashath asijistany, assonan, edited by: muhammad muh’ee adeen abdul hameed, (in arabic), without edition, beirut: the modern library (almaktaba-alasriya

 abu hatim alraazi, eabd alrahman bin muhamad, aljurh waltaedili(in arabic), (bayrut: dar 'iihya' alturath alearabii,1952) ta1.

 abu naeima, 'ahmad bin eabd allahi, hilyat al'awlia' watabaqat al'asfia'i(in arabic), (masra: dar alsaeadati, 1974) du.ti.

 al alshaykha, muhamad bin 'iibrahim, fatawaa warasayil samahat alshaykh muhamad bin 'iibrahim bin eabd allatif al alshaykh, jame watartib muhamad bin eabd alrahman, (makat almukaramati: matbaeat alhukumati, 1399) ta1.

 al alshaykhu, eabd allah hasan al alshaykh, maqal bieunwan (hadith aikhtilaf 'umati rahmat la 'asil lah wamaenah ghayr sahih) (in arabic) manshur fi sahifat albilad alsaeudiat, aleadad 715, bitarikh 26/6/1367h.

 al-albani, abu abdu arahman muhammad naser adeen, saheeh al-jame’asagheer wa ziyadateh (in arabic), without edition, the islamic office (al-maktab al-islami).

 al-albani, muhammad naser adeen, (1423 ah), da’eef abi dawood (in arabic), 1st edition, alkwait: girass foundation for publishing and distribution

 al'ashquru,eumar wakhrun, masayil fi alfiqh almuqarani(in arabic),(eaman: dar alnafayisi, 2017) ta5

 al-bayhaqi, abu bakr ahmad bin al- huseen, (1424 ah-2003 ad), assonan al-kubra, (in arabic), edited by: muhammad abdel qader ata, 3rd edition, beirut-libanon: scientific books house (dar al-kutub al-'ilmiyya).

 al-bukhari, muhammad bin ismail, (1422 ah). al-jami al-musnad al-sahih al-mukhtasar min omor rasul allah (pbuh) wa sunanuho wa ayyamoho = sahih al-bukhari (in arabic). edited by: muhammad zuhair bin nasser al-nasser, 1st edition, life collar house (dar touq al-najat).

 aldhahabi, muhamad bin 'ahmad, mizan alaietidal fi naqd alrajal, tahqiq eali muhamad(in arabic), (bayrut: dar almaerifati, 1963) ta1.

 al-fayoomi, abu al- aabbas ahmad bin muhammad, al misbah al muneer fee gareeb asharh alkabeer (in arabic), without edition, beirut: the scientific library (al-maktaba al-'ilmiyya).

 alfwzan, salih bin fuzan, sharah kitab al'usul alsitat lilshaykh muhamad eabd alwahaabi(in arabic), (alqahirat: dar eumar bin alkhatabi, 2008) ta1.

 alghimari, 'ahmad bin muhamadi, almadawi liealal aljamie alsaghir washarhay almanawi(in arabic), (alqahirati: dar alkatibi, 1996) ta1.

 alhamiqani, eabd alwahaab bin muhamadi, alkhilaf mafhumuh wahikmih wa'anwaeuhu(in arabic), 2013m, ealaa mawqie www.islamtoday.net.

 aljirjani, ealiin bin muhamad , altaerifati(in arabic), (bayrut: dar alkutub aleilmiati, 1983) ta1.

 alkufwi, 'ayuwb bin musaa, alkilyati(in arabic), (bayrut: muasasat alrisalati, da.t) du.ti

 almanawi, zayn aldiyn muhamad, altaysir bisharh aljamie alsaghiri, (alrayad: maktabat al'iimam alshaafieayi, 1988) ta1.

 almanawi, zayn aldiyn, fayd alqadir sharh aljamie alsaghiri(in arabic), (masiri: almaktabat altijariat alkubraa, 1356) ta1.

 almilaa qary,eali bin sultan muhamad, al'asrar almarfueat fi al'akhbar almawdueati(in arabic), tahqiq muhamad alsabaagh, (bayrut: dar al'amanati, da.t) du.ti.

 almuqbili, salih bin mahdi, alealam alshaamikh fi 'iithar alhaqi ealaa alaba' walmashayikhi) (in arabic), (masr: dun, 1318) ta1

 alnawawii, yahyaa bin sharaf alnawawii, alminhaj sharh sahih muslinmi(in arabic), (bayrut: dar 'iihya' alturath alearabii, 1392) ta2.

 al-qurtobi, shams adeen abu abdulallah muhammad bin ahmad, (1384 ah-1964 ad), aljame’ liahkam al-quran (tafseer al-qurtobi) (in arabic), edited by: ahmad albardoni & ibraheem tfaish, 2nd edition, cairo: the egyptian library (dar alkutob almisriya).

 alraghib al'asfahani, alhusayn bin muhamadi, mufradat 'alfaz alqurani(in arabic), (dimashqa: dar alqalama, 1992) ta4.

 alruwki, muhamadu, nazariat altaqeid alfiqhii wa'atharuha fi akhtilaf alfuqaha'i(in arabic), (alribati: jamieat muhamad alkhamis, 1414) ta1.

 alsaaliha, eabd allah, almadkhal 'iilaa dirasat alfiqh al'iislamii(in arabic), (arbidu: ealam alkutub alhadithi, 2012) du.ti.

 alshaafieii, muhamad bin 'iidris, alrisalatu(in arabic), tahqiq 'ahmad shakri, (masri: maktabat alhalbi, 1940) ta1.

 alshaatibi, 'iibrahim bin musaa, almuafaqati(in arabic), tahqiq 'abu eubaydat mashhur bin hasan, (da.mi: dar abn eafan, 1997) ta1.

 alshukani, muhamad bn eulay, fath alqidir(in arabic), (dimashqa: dar abn kathir, 1414) ta1.

 alskhawi, muhamad bin eabd alrahman, almaqasid alhasanat fi bayan kathir min al'ahadith almushtahirat ealaa al'alsinati(in arabic), tahqiq muhamad euthman, (bayrut: dar alkitaab alearabii, 1985) ta1.

 alsskhawi, muhamad bin eabd alrahman, al'ajwibat almaradiat fima suyil alsakhawi eanh min al'ahadith alnabawiati) (in arabic), tahqiq muhamad 'iishaq muhamad, (alsueudiatu: dar alraayati, 1418) ta1.

 alsyuti, eabd alrahman bin 'abi bakr, jamie al'ahadithi(in arabic), (da.mi: di.n, da.t) du.ti.

 alzuhayli, muhamadu, alwajiz fi 'usul alfiqah(in arabic), (dimashqa: dar alkhayri, da.t) ta3.

 assa’di, abdu arrahman bin naser bin abduallah, (1420 ah-2000 ad), tayseer al-kareem arrahman fee tafseer kalam almanan), (in arabic), edited by: abdu arrahman bin mu’ala alwaihiq, 1st edition, the message foundation (mu’asaset arrisala).

 assobki, taqi adeen abu alhasn ali bin abdul kafi, (1416 ah-1995 ad), al-ibhaj fee sharh al-minhaj (minhaj al-wosool ila ilm al-osoul), (in arabic), without edition, beirut-libanon: scientific books house (dar al-kutub al-'ilmiyya).

 atabari, abu ja’far muhammad bin jareer, (1420 ah-2000 ad), jame’ albayan fee ta’weel alquran, (in arabic), edited by: ahmad muhammad shaker, 1st edition, the message foundation (mu’asaset arrisala).

 eawamatu, muhamad, 'adab aliakhtilaf fi masayil aleilm waldiyni(in arabic), (bayrut: dar albashayir al'iislamiati, 1997) ta2.

 euqlatu, muhamadi, dirasat fi alfiqh almuqarani(in arabic), (eaman: maktabat alrisalati,1983) ta1.

 fyad, eatiatun, aliakhtilaf alfiqhii haqiqatah wa'ahkamuhu(in arabic), ealaa mawqie www.manaratweb.com.

 ibin abdeen, muhammad ameen bin omar, (1386 ah-1966 ad), radd al-muhtar ala aor almuktar, (in arabic), 2nd edition, beirut-libanon: thought house (dar al-fikr) & egypt: mustafa al-babi al-halabi library.

 ibin manthoor, abu alfadl, muhammad bin mukram bin ali, (1414 ah), lisano al-aarab (in arabic), 3rd edition, beirut: sader house (dar sader).

 ibn al-qayim, muhammad bin abi bakr bin ayoob, (1411 ah-1991 ad), i’lam almuwaqioeen an rab alalameen, (in arabic), edited by: muhammad abdu assalam ibraheem, 1st edition, beirut-libanon: scientific books house (dar al-kutub al-'ilmiyya).

 muslim, bin al-hajaj abu al-hasan alqushairi anaysabori, asaheeh, (in arabic), edited by: muhammad fu’ad abdul baqi, without edition, beirut: house of revival of arab books(dar ihya’ alkutob alarabiya).

 zidan, eabd alkirim, aliakhtilaf fi alsharieati, majalat kuliyat aldirasat al'iislamiati(in arabic), 1972, eadad 4, manqul ean almawqie alrasmii lilshaykh eabd alkarim zidan drzedan.com

التنزيلات

منشور

2023-06-17

كيفية الاقتباس

العمري س. (2023). مقالة (اختلاف الأئمة رحمة) وأثرها في علاج التعصب المذهبي. المجلة الأردنية في الدراسات الإسلامية, 18(3), 125–151. استرجع في من https://jjis.aabu.edu.jo/index.php/jjis/article/view/49

إصدار

القسم

Articles